Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη συμμετείχε στην έκθεση “Alpha Beta. Apprendere il greco in Italia. 1360-1860” (Άλφα βήτα. Μαθαίνοντας ελληνικά στην Ιταλία. 1360-1860), που διοργανώθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μπρέρα στο Μιλάνο από τις 29 Σεπτεμβρίου έως τις 9 Δεκεμβρίου 2023, δανείζοντας τέσσερα σπάνια έργα από την Ιστορική Βιβλιοθήκη.
Η έκθεση παρουσίασε, μέσα από 70 σπουδαία τεκμήρια, την ιστορία εκμάθησης των αρχαίων ελληνικών στον ιταλικό χώρο, σε μια αδιάλειπτη πορεία 500 χρόνων: από την ουμανιστική Φλωρεντία στα μέσα του 14ου αιώνα, έως το Μιλάνο του Ρομαντισμού τον 19ο αιώνα. Σημαντικό ρόλο παίζει η τυπογραφία, με την Ιταλία να αποτελεί το κέντρο της εκδοτικής παραγωγής ελληνικών κειμένων για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου αυτής.
Τα τεκμήρια περιλάμβαναν γλωσσικά εγχειρίδια, μεταφράσεις και εικονογραφικά βοηθήματα, αναδεικνύοντας παράλληλα τη διαρκή αλληλεπίδραση χειρόγραφης και έντυπης παράδοσης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προσωπική σχέση των σπουδαστών με τα βιβλία τους, με τις χειρόγραφες σημειώσεις, τις υπογραμμίσεις, ακόμα και τα σκίτσα που κάποτε αφηρημένοι άφηναν πάνω τους.
Η έκθεση, ακολουθώντας ορισμένους από τους σημαντικότερους σταθμούς στην πολιτιστική ιστορία του τόπου, χωρίστηκε σε έξι ενότητες: από το Βυζάντιο στην Ιταλία, από το χειρόγραφο στο έντυπο, ο δέκατος έκτος αιώνας, η επίδραση των Ιησουιτών, ο διαφωτισμός, το πέρασμα στην καθομιλουμένη. Στην τελευταία ενότητα περιλαμβάνονται τέσσερα τεκμήρια από τις συλλογές της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη:
- Ο Θησαυρός της εγκυκλοπαιδικής βάσεως τετράγλωσσος (Βενετία: Νικόλαος Γλυκύς, 1784) και το καραμανλίδικο Λεξικόν Τουρκικόν και Γραικικόν (Καμούς γιανέ λεξικόν Τούρκτζα βε Ρούμτζα) του Ζαχαρία Αγιορείτη (Βενετία: Μιχαήλ Γλυκύς, 1805) από τη συλλογή Κ. Θ. Δημαρά,
- η Γραμματική περί συντάξεως του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου του εξ Απορρήτων (Βενετία: Νικόλαος Γλυκύς, 1745) από τη συλλογή Γεώργιου Δολιανίτη,
- και η Γραμματική ελληνικορωμαϊκή του Benoit Credo (Βερόνα: Κληρονόμοι Καραττώνου, 1782) από τη συλλογή Φίλιππου Ηλιού.
Τα τεκμήρια επιλέχθηκαν για να αναδείξουν τη συνεχιζόμενη παραγωγή ελληνικών εκδόσεων στην Ιταλία μέχρι τον 18ο και τις αρχές του 19ου αιώνα, με την επιπλέον ιδιαιτερότητα ότι αποτελούν παραδείγματα εκδόσεων που προορίζονταν όχι για το δυτικό κοινό, αλλά για το ελληνόφωνο κοινό του τουρκοκρατούμενου ελλαδικού χώρου. Φέρουν επίσης ενδιαφέροντα σημάδια χρήσης.
Τα υπόλοιπα εκθέματα προήλθαν από τις σημαντικότερες ιταλικές βιβλιοθήκες, μεταξύ των οποίων η Εθνική Βιβλιοθήκη της Μπρέρα του Μιλάνου, η Αμβροσιανή Βιβλιοθήκη του Μιλάνου, η Εθνική Κεντρική Βιβλιοθήκη της Φλωρεντίας και η Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας. Ανάμεσα τους και ορισμένες από τις παλαιότερες και πιο δυσεύρετες ελληνικές εκδόσεις, καθώς και το μοναδικό σωζόμενο χειρόγραφο από το χέρι του Άλδου Μανούτιου.
Η έκθεση φιλοξενήθηκε στην αίθουσα Maria Teresa της Εθνικής Βιβλιοθήκη της Μπρέρα. Η είσοδος ήταν ελεύθερη για το κοινό, ενώ πραγματοποιήθηκαν οργανωμένες ξεναγήσεις, εργαστήρια και αρκετές παράλληλες εκδηλώσεις. Την επιμέλεια της έκθεσης είχαν ο Geri Della Rocca de Candal, ο Paolo Sachet και η Marina Zetti.